Na de rellen in Vilvoorde moeten we durven zeggen wat niemand hardop wil uitspreken
In Vilvoorde, een stad waar jongeren opgroeien met Belgische paspoorten en West-Europese rechten, werden de fundamenten van onze samenleving aangevallen. Niet door buitenlandse extremisten of georganiseerde milities, maar door jongens van eigen bodem. Jongens die doelbewust de confrontatie zochten met de politie, die agenten bekogelden met kasseien, bushokjes aan diggelen sloegen en het geweld achteraf zonder enige schaamte rechtvaardigden. “We hebben de politie in de val gelokt,” zeiden ze. “We waren boos.” Maar waar komt die boosheid vandaan? Wat verklaart zo’n diepgewortelde haat tegen een land dat hen zoveel kansen biedt?
Onze waarden zijn hun vijand geworden
De essentie van onze samenleving draait om vrijheid, verantwoordelijkheid, gelijkheid, veiligheid en wederzijds respect. Het is die cultuur waarin generaties hier zijn opgegroeid en waar miljoenen mensen dagelijks op vertrouwen. Maar bij een groeiende groep jongeren, vaak met een migratieachtergrond, worden diezelfde kernwaarden niet gedeeld, laat staan gewaardeerd. Respect voor autoriteit wordt afgedaan als slavernij. Gelijkheid tussen man en vrouw wordt uitgelachen. Vrijheid van meningsuiting is goed zolang het hun visie ondersteunt. En wanneer het botst, volgt geen debat, maar agressie.
Dezelfde symptomen, dezelfde patronen – ook in Nederland
Wie denkt dat dit alleen een Belgisch probleem is, kijkt niet verder dan zijn neus lang is. In Nederlandse steden als Rotterdam, Utrecht, Amsterdam-Zuidoost en Den Haag zien we al jaren dezelfde dynamiek: jongeren die zich bewust afkeren van de Nederlandse samenleving, die straatcultuur vereren boven school of werk, die agenten uitdagen, leerkrachten intimideren en hulpverleners bespuwen. Ook daar voelen velen dat integratie niet mislukt is, maar bewust wordt geweigerd. Jongeren die alle rechten opeisen, maar bij elke verantwoordelijkheid de andere kant op kijken. Jongeren die hier fysiek zijn, maar mentaal allang vertrokken.
Wat als remigratie wél een eerlijke oplossing is?
We hebben het decennia geprobeerd: brugfiguren, straathoekwerk, buurthuizen, jongerenprojecten, cultuurbegeleiding, taalonderwijs, subsidies voor integratie en participatie. Miljoenen zijn gepompt in goedbedoelde pogingen om hen erbij te trekken. En nog steeds worden hulpverleners als verraders gezien, wijkagenten als vijand, en ‘de Belg’ of ‘de Nederlander’ als tegenstander. Als jongeren hier opgroeien en bewust kiezen om zich tegen alles en iedereen te keren, dan moeten we stoppen met het blijven proberen uit plichtsbesef of schuldgevoel. Misschien moeten we gewoon eerlijk durven zeggen: als jij onze waarden haat, als jij geen toekomst ziet in dit land, als jij liever leeft volgens andere normen, dan is remigratie misschien geen vloekwoord maar een logische uitweg. Niet als straf, maar als keuze. Een kans om ergens te leven waar jouw waarden de norm zijn, zonder voortdurend conflict en wrok.
Samenleven is geen recht, het is een wederzijdse afspraak
Een samenleving kan pas functioneren als iedereen bereid is zich aan dezelfde spelregels te houden. Dat betekent niet dat iedereen hetzelfde moet zijn, maar wel dat er gedeelde grenzen zijn: je respecteert de wet, je aanvaardt de democratie, je leeft naar de regels die voor iedereen gelden. Wie zich structureel buiten die afspraken plaatst, zet zichzelf buitenspel. Het is tijd dat we die boodschap duidelijk maken, niet alleen met zachte woorden maar ook met consequent beleid. Geen vrijblijvendheid meer. Geen eindeloze tweede kansen voor wie zijn derde al vergooid heeft. Geen gesus of gedoog voor wie doelbewust haat zaait en geweld pleegt.
Als we dit laten betijen, verliezen we wat ons samenhoudt
De rellen in Vilvoorde zijn geen geïsoleerd incident. Ze zijn een symptoom van een veel dieper probleem: een generatie jongeren die zich nooit écht verbonden heeft met deze samenleving en die steeds minder moeite doet om dat nog te verbergen. Zolang wij blijven hopen dat het vanzelf zal beteren, zonder duidelijke grenzen te trekken, geven we in stilte toe. En met elke steen die gegooid wordt, met elke agent die gewond raakt, met elke wijk die onleefbaar wordt, brokkelt onze samenleving verder af.
Wie vandaag nog durft te zeggen dat dit ‘jeugdige onvrede’ is, heeft de ernst van de situatie niet begrepen. Dit gaat over vertrouwen dat weg is, over identiteit die botst, over samenleven dat niet meer werkt omdat te veel mensen het eigenlijk nooit echt wilden.