Wie denkt dat doodgaan iets natuurlijks en vanzelfsprekends is, komt in Nederland steeds vaker van een koude kermis thuis. Uitvaartkosten zijn door het dak geschoten en bedragen nu ruim 10.000 euro. Ja, je leest het goed: meer dan tienduizend euro, gewoon om je laatste afscheid te regelen. En dat terwijl sterven de enige zekerheid is in het leven. Hoe kan het dat je tegenwoordig niet eens dood kunt gaan zonder je nabestaanden in de schulden te steken?
Een doodnormale uitvaart? Vergeet het maar
Tien jaar geleden kostte een uitvaart gemiddeld nog 7.500 euro. Dat was al pittig, maar nu is dat dus met 40% gestegen — een stijging die de inflatie ver overstijgt. Toch zijn die kosten vaak onvermijdelijk: de verplichte kist of mand, grafrechten, crematies, koelkosten omdat er minimaal 36 uur gewacht moet worden, en noem maar op. Tel daarbij de stijgende prijzen van hout, gas en personeel op, en je komt op een astronomisch bedrag uit.
Maar wat écht schrijnend is, is dat veel mensen nog steeds denken dat een uitvaartverzekering van 3.000 of 4.000 euro volstaat. Die bedragen zijn compleet achterhaald en onvoldoende om de kosten te dekken. Nabestaanden blijven met een fikse restschuld achter, of moeten hun eigen spaargeld aanspreken. En voor wie dat niet kan, is er maar weinig steun. Gemeentelijke bijstand is schaars en vaak een bittere noodgreep.
Nederland versus Europa: zo slecht staat het ervoor
Nederland is in Europa koploper als het gaat om dure uitvaarten. Waar in Duitsland een gemiddelde uitvaart tussen de 7.000 en 8.000 euro ligt, betaal je in Frankrijk, België of het Verenigd Koninkrijk vaak slechts de helft tot twee derde daarvan. Daar kiest men vaker voor eenvoudiger en betaalbaarder afscheid.
Het lijkt wel alsof Nederland van doodgaan een exclusief en peperduur luxeproduct heeft gemaakt — iets waar alleen de rijke elite zonder zorgen afscheid kan nemen. Voor de rest is het alle hens aan dek om niet in financiële problemen te belanden.
Mensen gaan kapot aan de kosten
Neem het voorbeeld van Dinie van Oorschot uit Rotterdam, die na het overlijden van haar ouders met een schuld van 8.000 euro bleef zitten. Pas na schuldsanering kon zij écht rouwen. Zo gaat het bij veel mensen: eerst overleven, dan pas verdriet toelaten.
In sommige gemeenschappen worden daarom massaal inzamelingen gedaan om de torenhoge kosten te dekken. En vrijwilligersorganisaties zoals SamSam Uitvaartcoaching helpen financieel kwetsbare mensen met het vinden van goedkope alternatieven, zoals herdenkingen thuis en zelf meegebrachte bloemen.
Solidair, maar alleen met de eigen groep
Binnen de islamitische gemeenschap is er onmiskenbaar een sterke traditie van samen de schouders eronder zetten. Wanneer iemand overlijdt, wordt er binnen enkele uren geld ingezameld en springt de gemeenschap direct bij. Dat is bewonderenswaardig – maar die solidariteit blijft vaak strikt binnen de eigen groep. Het is hulp van ‘wij voor ons’, niet ‘wij voor iedereen’.
En juist daarin schuilt het probleem. De bredere Nederlandse samenleving staat er financieel steeds slechter voor als het om uitvaarten gaat. Terwijl mensen buiten zulke hechte netwerken in de schulden belanden of nauwelijks afscheid kunnen organiseren, blijft de hulp binnen sommige gemeenschappen achter gesloten deuren. Dat roept vragen op over gedeelde verantwoordelijkheid en samenleven in één land.
Kijk je terug naar de jaren ’30, dan zie je dat ook andere groepen, zoals de Joodse gemeenschap, vooral intern voor elkaar zorgden. Dat isolement maakte hen kwetsbaar – en zorgde voor verwijdering van de rest van de samenleving. Gesloten solidariteit beschermt op korte termijn, maar vergroot op lange termijn de afstand.
Het wordt tijd voor verandering
Dit kan zo niet langer. Doodgaan is onontkoombaar, het hoort bij het leven — maar het mag niet betekenen dat je financiële problemen krijgt of dat je een leven lang met schulden blijft zitten. De overheid, uitvaartbranche en verzekeraars moeten eindelijk verantwoordelijkheid nemen en zorgen voor betaalbare opties voor iedereen.
Wil jij niet in de schulden belanden als je afscheid neemt? Wees kritisch op je uitvaartverzekering, denk na over wat je écht nodig hebt en wees niet bang om te kiezen voor eenvoud. Want doodgaan is al verdrietig genoeg — het mag geen financiële nachtmerrie worden.